Ból kolana, którego nie można lekceważyć. Poznaj jego przyczyny
Najczęstszymi przyczynami bólu w kolanie są urazy i zwyrodnienia. Jednak wbrew pozorom, dolegliwości bólowe kolan nie dotyczą tylko sportowców, czy starszych osób. Na tego typu dyskomfort narażone są dzieci z wadami postawy, kobiety w ciąży i osoby pracujące fizycznie. Warto dodać, że siedzący tryb życia również negatywnie wpływa na staw kolanowy. Ból kolana można odczuwać w przeróżny sposób i jest on uzależniony od przyczyny jego występowania.
Budowa kolana
Staw kolanowy łączy udo z podudziem i jest największym stawem człowieka. Zbudowany jest z dwóch wypukłych kłykci kości udowej stanowiących główkę stawową oraz wklęsłych kłykci kości piszczelowej, które wraz z rzepką tworzą panewkę stawu kolanowego.
Powierzchnie stawowe pokrywa chrząstka (ta na panewkach jest zazwyczaj bardziej miękka niż ta na główkach stawowych). Między kłykciami znajdują się łąkotki. Poza tym, kolano jest stabilizowane przez szereg więzadeł, a także mięśnie uda i podudzia.
Kolano jest skomplikowanym stawem, który umożliwia wykonywanie takich ruchów jak zginanie i prostowanie. Możliwe są również ruchy rotacyjne przy jednoczesnym zgięciu kolana.
Staw kolanowy jest jednym z najbardziej obciążonych stawów w ciele człowieka. Jednak zdrowy i sprawny, nie powinien powodować bólu przy chodzeniu czy siedzeniu, ani w czasie zginania lub prostowania kończyny
Ból kolana – rodzaje i częstotliwość występowania
Dolegliwości bólowe w kolanie mogą pojawić się zarówno w czasie zginania lub prostowania kończyny, jak również podczas długiego stania bądź siedzenia. Ból może nasilać się w ciągu dnia przy wykonywaniu jakiejś aktywności fizycznej, albo w nocy (co powoduje bezsenność).
Ból kolana najczęściej odczuwany jest jako rwący, pulsacyjny, przeszywający lub ciągły. Zdarza się również, że dolegliwościom bólowym towarzyszy opuchlizna.
Nie lekceważ bólu kolan. Przewlekły i silny ból może Cię całkowicie unieruchomić. Nie zwlekaj z wizytą u lekarza!
Przyczyny bólu w kolanie
Do głównych przyczyn występowania bólu w okolicy stawu kolanowego zaliczamy:
– przeciążenia,
– urazy,
– skręcenia,
– choroby reumatyczne,
– zwyrodnienia,
– wrodzona wada stawów,
– torbiele.
W zależności od przyczyny bólu, objawy i sposób leczenia są nieco inne.
Ból kolana z powodu przeciążenia
Przeciążenie stawu kolanowego najczęściej jest wynikiem zbyt dużego wysiłku fizycznego. Jednak zdarza się, że do przeciążenia dochodzi również podczas długiego stania lub klęczenia. Inną przyczyną jest otyłość i zaawansowana ciąża, ponieważ wtedy stawy kolanowe są poddane większemu niż zwykle obciążeniu.
Objawy:
– dyskomfort i ból w kolanie,
– stan zapalny,
– ograniczona ruchomość w stawie kolanowym.
Ból w kolanie spowodowany urazem
Uraz stawu kolanowego to bardzo częsta przyczyna bólu kolana. Dotyczy osób w każdym wieku i może mieć związek z uszkodzeniem łąkotek, więzadeł, chrząstki lub stawu rzepkowo-udowego. Na tego typu dolegliwości narażone są przede wszystkim osoby uprawiające sport. Głównie narciarze, biegacze i piłkarze.
Objawy:
– uciążliwy ból,
– ograniczona ruchomość w stawie,
– zniekształcenie stawu kolanowego,
– obrzęk i ocieplenie okolicy stawu,
– zasinienie kolana,
– uczucie drętwienia i mrowienia,
– trzaski z kolanie.
Przy niegroźnych kontuzjach wystarczy odpoczynek i zaprzestanie treningów na jakiś czas. Jednak w większości przypadków konieczna jest interwencja medyczna, zwłaszcza, gdy po urazie pojawiła się nadmierna ilość płynu stawowego zwana potocznie „wodą w kolanie”.
Jeśli uraz kolana był poważny, a ból nasila się, niezwłocznie zgłoś się do lekarza. Być może potrzebny będzie zabieg chirurgiczny, aby wyleczyć kolano
Ból kolana z powodu skręcenia
W wyniku skręcenia kolana zostają uszkodzone więzadła. Najczęściej do ich zerwania lub naderwania dochodzi, gdy nie dostosuje się aktywności fizycznej do swoich możliwości, albo gdy dojdzie do upadku.
Objawy:
– uczucie niepewności przy obciążaniu kończyny,
– ból tylnej strony kolana, szczególnie przy wyproście,
– płyn w stawie i jego niestabilność.
Leczenie nieoperacyjne w tym przypadku polega na czasowym unieruchomieniu kończyny, stosowaniu zimnych okładów i przyjmowaniu leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Jeśli to nie będzie skuteczne, albo uszkodzenie jest zbyt duże, to wykonuje się artroskopię lub rekonstrukcję więzadeł.
Ból wywołany chorobami reumatycznymi
Objawem reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) mogą być również dolegliwości bólowe kolan. Zdarza się, że przy tym schorzeniu wcześniej zaczynają boleć kolana niż nadgarstki. Ból i wysięk w stawie kolanowym może świadczyć także o zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa (ZZSK). Jeśli masz takie podejrzenia, zrezygnuj z ciepłych okładów oraz maści rozgrzewających i udaj się do lekarza.
Objawy:
– powracający ból kolan, nawet w czasie normalnej aktywności,
– poranna sztywność karku,
– obrzęk kolana i zaczerwienie, zasinienie oraz ocieplenie,
– możliwy stan podgorączkowy i ogólne rozbicie.
Głównie stosuje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Ważna jest również fizjoterapia i regularne ćwiczenia dobrane indywidualnie do pacjenta. W najgorszych przypadkach niezbędne będzie przeprowadzenie rekonstrukcji zniszczonego stawu poprzez wstawienie endoprotezy.
Zwyrodnienie stawu kolanowego
Gonartroza jest zwyrodnieniem stawu kolanowego. To postępujący proces związany z degeneracją chrząstki stawowej. Dolegliwości nasilają się stopniowo, a ból w kolanie pojawia się dopiero, gdy uszkodzenie chrząstki jest zaawansowane. Przyczyną tego schorzenia mogą być urazy, przewlekłe przeciążenia kolan, a także wrodzone wady stawów. Poza tym, występowaniu choroby sprzyjają otyłość i siedzący tryb życia.
Objawy:
– ból zlokalizowany w przedniej lub przyśrodkowej części kolana,
– nasilanie się dolegliwości, np. w trakcie wchodzenia po schodach,
– uczucie sztywności kolan po dłuższym staniu, siedzeniu lub po przebudzeniu,
– problem ze swobodnym wyprostowaniem nogi w kolanie (przykurcz zgięciowy),
– uczucie ograniczenia ruchomości w stawie,
– trzeszczenie w kolanie,
– zwiększenie ciepłoty stawu kolanowego.
Chrząstka stawowa nie ma zdolności regeneracyjnych, dlatego jej niszczenie jest procesem nieodwracalnym. Leczenie polega głównie na podawaniu zastrzyków z kwasem hialuronowym, a w ostrych stanach na blokadzie sterydowej. Zaleca się również przyjmowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych oraz rehabilitację, która może hamować rozwój choroby i poprawić jakość życia pacjenta.
Jeśli leczenie zachowawcze i fizjoterapia nie przynosi ulgi choremu, lekarz może podjąć decyzję o artroskopii stawu kolanowego, a nawet jego rekonstrukcji (endoprotezoplastyka).
Wrodzone wady stawów
Koślawość i szpotawość stawów kolanowych to wady kończyn dolnych, w których zaburzona zostaje ich oś (nie przechodzi ona w dół w linii prostej). Polega to na tym, że oś podudzia odchyla się względem osi uda na zewnątrz a kolana ustawiają się w literę X, tworząc tzw. koślawe kolana. Natomiast, gdy oś podudzia odchyla się do wewnątrz, kolana tworzą literę O i mamy do czynienia z kolanami szpotawymi.
Przyczyną obu nieprawidłowości może być wada wrodzona stawów kolanowych, którą można zauważyć już u małych dzieci. Dlatego bardzo ważne jest szybkie rozpoznanie i interwencja ortopedy już we wczesnym etapie rozwoju. Może to zapobiec pogłębianiu się wady w przyszłości i nierównomiernemu wzrostowi kończyn, co sprzyja koślawości.
Z kolei do szpotawości kolan może prowadzić nadwaga albo zbyt szybka nauka chodzenia. Poza tym, występowaniu wad stawów kolanowych sprzyja: osłabienie napięcia mięśni, wady stóp i urazy nóg, a także choroby stawów.
Ból przy koślawości i szpotawości kolan spowodowany jest nienaturalnym i nierównomiernym rozłożeniem ciężaru ciała. W obu przypadkach zaleca się rehabilitację, regularne ćwiczenia i noszenie wkładek ortopedycznych. Gdy jednak wada się pogłębia, przeprowadza się operację, która polega na przecięciu kości i jej poprawnym ułożeniu.
Ból pod kolanem z powodu torbieli
Torbiel Bakera, to powiększona przestrzeń łącznotkankowa wypełniona płynem. Przypomina guzek umiejscowiony pod kolanem. Nie są do końca znane przyczyny powstawania tych torbieli. Wiadomo jednak, że do ich utworzenia może dojść na skutek obrzęku kaletki maziowej mięśnia półścięgnistego lub przedostania się płynu ze stawu kolanowego ku tyłowi kolana w wyniku uszkodzenia torebki stawowej. Do wystąpienia guzków może prowadzić otyłość, nadmierny wysiłek fizyczny, choroby stawów i przepuklina torebki stawowej.
Objawy:
– ból stawu kolanowego, który nasila się podczas aktywności fizycznej albo długiego stania,
– zaczerwienienie i ocieplenie skóry wokół guzka,
– obrzęk stawu kolanowego,
– problemy ze zginaniem nogi.
Zazwyczaj leczenie nie jest inwazyjne. Przede wszystkim zaleca się odpoczynek i odciążenie kolana. Ulgę przynoszą też zabiegi fizjoterapeutyczne i masaże. Jednak w cięższych przypadkach wymagane jest nakłucie torbieli i odessanie z nich płynu, a także wstrzyknięcie środka sterydowego w celu złagodzenia stanu zapalnego.
