Osteoporoza – przyczyny, objawy i leczenie
Osteoporoza nazywana jest „cichą epidemią”, ponieważ liczba chorych ciągle wzrasta, a schorzenie w początkowym etapie przebiega bezobjawowo. Jednak nie można bagatelizować tego problemu. Złamania osteoporotyczne są przyczyną niepełnosprawności, kalectwa, a nawet śmierci.
Co to jest osteoporoza?
Osteoporoza (inaczej: zrzeszotnienie kości) to choroba układu kostnego, przy której wskutek zaburzeń odbudowy substancji kostnej dochodzi do patologicznego zredukowania masy kości w odniesieniu do normy wieku, płci oraz rasy. Prowadzi to do nieprawidłowości w obrębie szkieletu i obniżenia gęstości kości, zwiększając ryzyko ich złamania.
Schorzenie to, cechuje się rozrzedzeniem tkanki kostnej, co jest widoczne jako ścieńczenie i zmniejszenie ilości beleczek kostnych kości gąbczastej oraz ścieńczeniem kości korowej.
Masa kostna całego szkieletu się zmniejsza, ale niektóre jego elementy są szczególnie narażone na uszkodzenia. Chodzi przede wszystkim o kręgi, zwłaszcza w okolicy odcinka piersiowo-lędźwiowego, szyjki kości udowej, żebra oraz obwodowe części (w pobliżu nadgarstka) kości promieniowej.
Jest to najczęściej występująca dolegliwość kości, która występuje u ludzi obojga płci. Jednak częściej atakuje kobiety niż mężczyzn
Jak często występuje osteoporoza?
Osteoporoza jest niezwykle powszechną chorobą u osób w podeszłym wieku. Częstość jej występowania wyraźnie wzrasta u 60-latków.
Choruje na nią co trzecia kobieta po menopauzie. Ryzyko złamania kości wynosi u nich około 40%, zaś u mężczyzn w osteoporozie szacuje się na 13-22%.
Nie można bagatelizować tego problemu, ponieważ złamania osteoporotyczne i związane z nimi powikłania są jednymi z najczęstszych przyczyn zgonów w krajach rozwiniętych. Należą do nich między innymi:
– przewlekły ból,
– zanik mięśni,
– unieruchomienie i odleżyny,
– zatorowość płucna,
– wzrost ryzyka zakażenia.
Osteoporozą dotkniętych jest prawie 30% ludności powyżej 50 r.ż. To prawie osiem milionów osób!
Rodzaje i przyczyny osteoporozy
Osteoporozę możemy podzielić na pierwotną (związana jest ze starzeniem się układu szkieletowego) i wtórną (będącą skutkiem przyjmowania pewnych leków i/lub różnymi chorobami). W zależności od rodzaju, wyróżniamy inne przyczyny pojawienia się tego schorzenia.
Osteoporoza pierwotna
W grupie pacjentów, u których najczęściej występuje ten rodzaj osteoporozy możemy wyróżnić: kobiety po klimakterium i/lub 40 r. ż. oraz mężczyzn po 45 roku życia.
Istnieje jednak wiele czynników, które mogą przyspieszyć jej przebieg. Są to:
– nieodpowiednia dieta (głównie zbyt mała ilość spożywanego wapnia i witaminy D),
– palenie tytoniu,
– nadużywanie alkoholu,
– siedzący tryb życia i mała aktywność fizyczna,
– niedostateczna ekspozycja na światło słoneczne.
Osteoporoza wtórna
Ten rodzaj schorzenia dotyka pacjentów w każdym wieku.
Do przyczyn osteoporozy wtórnej zaliczamy m.in.:
– nadczynność tarczycy/przytarczyc,
– cukrzycę,
– przedwczesne przekwitanie,
– dolegliwości układu pokarmowego przebiegające z zaburzeniami wchłaniania,
– choroby reumatyczne.
Leki sprzyjające powstaniu osteoporozy wtórnej:
– heparyna,
– glikokortykosteroidy,
– leki przeciwpadaczkowe.
Czynniki ryzyka osteoporozy
Czynniki ryzyka, na które nie mamy wpływu:
– wiek (od ok. 40 r.ż. masa kości powoli, ale stale się zmniejsza);
– płeć (u kobiet, zwłaszcza po klimakterium ryzyko zachorowania na osteoporozę jest znacznie większe);
– budowa ciała (szczupli mają od urodzenia mniejszą masę kostną);
– predyspozycje genetyczne (występowanie osteoporozy w rodzinie zwiększa ryzyko).
Czynniki, które możemy zniwelować:
– brak wapnia i witaminy D w diecie (bez witaminy D organizm nie może kumulować wapnia w kościach);
– brak ruchu (regularne ćwiczenia fizyczne budują kości, a brak ruchu sprzyja rozpadowi kości);
– nikotyna i alkohol (sprzyjają osteoporozie, są jak trucizna dla komórek kostnych).
Osteoporoza: objawy
Osteoporoza nazywana jest „dyskretnym złodziejem kości”, który przez lata nie dając żadnych objawów, okrada szkielet z odłożonych tam zasobów, aż do znacznego osłabienia kości. I dopiero, gdy układ kostny nie może podołać działaniu normalnych nacisków, zaczynają się pojawiać typowe objawy choroby.
Zależne są one od liczby i obszaru złamań. Przy złamaniu przedniej krawędzi kręgu, chory może odczuwać jedynie dyskomfort przy staniu bądź siadaniu. Stopniowo może to jednak doprowadzać do obniżenia wzrostu, problemów z poruszaniem się oraz pogorszenia nastroju, a nawet depresji.
Złamania trzonów kręgów powodują często przewlekły zespół bólowy kręgosłupa, uznawany za „normalny” w podeszłym wieku. Taki ból może wywołać niewielki ruch, schylenie się, a nawet kaszel, czy kichnięcie.
Nagły i silny ból kręgosłupa spowodowany osteoporozą występuje znacznie rzadziej. Rozpoczyna się w okolicy złamanego kręgu, ma charakter opasujący i towarzyszy mu napięcie przylegających mięśni.
Jeśli złamany kręg będzie uciskał korzenie nerwowe, chory może odczuwać drętwienie, mrowienie lub niedowład kończyny dolnej.
Typowe objawy osteoporozy:
– częste złamania kości bez rozpoznawalnej przyczyny lub występujące przy błahych urazach, tj. potknięciu się o dywan, próg czy wręcz mocniejszym nadepnięciu nogą,
– dochodzi przede wszystkim do uszkodzeń kości przedramienia, szyjki kości udowej i kręgów (złamania kręgów często są mylone z lumbago),
– złamaniom tym towarzyszy silny ból, ograniczenie ruchomości oraz zniekształcenie okolicznych tkanek,
– skurczenie się ciała o kilka centymetrów wskutek zmian w kręgosłupie (zmienia się sylwetka, występuje deformacja klatki piersiowej, tworzą się okrągłe plecy i tzw. wdowi garb),
– ostre bóle kręgów piersiowych i lędźwiowych („ból tarcia”); łuki żebrowe zbliżają się do grzebieni miednicznych i występuje zaburzenie funkcji trawiennej oraz nasilenie zaparć (co często jest mylnie interpretowane jako choroba jelit),
– napięcie muskulatury prowadzi do fałd wzdłuż kręgosłupa, które wyglądają jak choinka („efekt choinki”).
Im szybciej zdiagnozuje się osteoporozę i wdroży odpowiednie leczenie, tym większe szanse na poprawę jakości życia pacjenta i zmniejszenie ryzyka wystąpienia złamań
Osteoporoza: leczenie
Celem leczenia osteoporozy jest zapobieżenie złamaniom kości oraz wynikającym z nich powikłaniom. Jednak podstawą jest wyeliminowanie czynników ryzyka zarówno w przypadku profilaktyki osteoporozy, jak i podczas terapii leczniczej.
Zmiana stylu życia i środki farmakologiczne mają za zadanie zachować masę kostną pacjenta powyżej „progu złamań”. Jednak większość leków trzeba przyjmować nawet przez kilka lat, a działania zapobiegające stosować do końca życia.
Suplementacja wapnia i witaminy D
Warunkiem skutecznego leczenia osteoporozy jest prawidłowa podaż wapnia i witaminy D. Często, w momencie zdiagnozowania choroby, sama dieta jest już niewystarczająca. Konieczne jest stosowanie odpowiednich preparatów i suplementów, nawet do końca życia.
Leki zmniejszające ryzyko złamań kości
W leczeniu osteoporozy stosuje się leki o różnym działaniu (zmniejszającym utratę kości, zwiększającym odbudowę kośćca), a także o różnej aktywności w zależności od płci, wieku i innych czynników.
Głównie są to:
– bisfosfoniany,
– ranelinian strontu,
– teryparatyd,
– kalcytonina łososiowa,
– hormonalna terapia zastępcza (HTZ),
– raloksyfen,
– denozumab.
Leki dobiera się indywidualnie do pacjenta, aby terapia przyniosła mu jak największą korzyść i jednocześnie była dla niego bezpieczna
Leczenie złamań
Celem jest złagodzenie bólu i zminimalizowanie wynikającej z niego niesprawności. W zależności od miejsca złamania oraz stanu pacjenta stosuje się leczenie zachowawcze bądź operacyjne oraz odpowiednią rehabilitację.
9 naturalnych sposobów na osteoporozę. Dzięki nim będziesz mieć zdrowe kości
